Wat is HVO?
HVO staat voor Hydrotreated Vegetable Oil. Dit betekent een met waterstof behandelde plantaardige (afval)olie. HVO is een ‘container begrip’. Je hebt goede en slechte HVO-brandstoffen. De grootste producent van HVO, Neste, maakt HVO uit  restvetten en oliën uit de voedingsmiddelenindustrie en restaurants. Het heeft dus eerst een voedseldoel gediend. Het is in Nederland ongewenst om HVO te maken uit pure plantaardige oliën die ook gebruikt kunnen worden in de voedselvoorziening. De chemische samenstelling van HVO lijkt heel veel op die van fossiele diesel, met een belangrijk verschil: het is nagenoeg vrij van zogenaamde aromatische bestanddelen.

Is HVO hetzelfde als biodiesel?
Nee. Er zijn verschillende diesel brandstoffen die biodiesel genoemd mogen worden omdat ze gemaakt worden uit biologische producten en geen fossiele oorsprong hebben. HVO is daar een van. Traditionele biodiesel wordt gemaakt uit plantaardige oliën door een veresteringsproces. Het product wordt FAME (Fatty Acid Methyl Ester) genoemd. Maar vaak wordt de naam biodiesel gebruikt als er sprake is van FAME. FAME heeft een totaal verschillende chemische samenstelling dan HVO, dat een veel hoogwaardiger product is.

FAME heeft de ongunstige eigenschap dat bij lage temperatuur vlokvorming optreedt die verstopping van de brandstoffilters tot gevolg kan hebben. Verstopping kan ook veroorzaakt worden doordat FAME degradeert bij langdurige opslag, b.v. gedurende de winterstop. Ook is de oplosbaarheid van water in FAME dertig keer zo hoog als in HVO, hetgeen problemen in het brandstofsysteem kan veroorzaken. De hier genoemde ongunstige eigenschappen van FAME ontbreken bij HVO.

De EN15940 en EN590 normen.
Om aan de EN 590 norm te voldoen mag dieselbrandstof niet meer dan 7% FAME bevatten. Dat wordt op het vulpistool van het tankstation aangegeven met het label B7. De beperking aan het FAME gehalte maakt dat de hiervoor genoemde ongunstige eigenschappen van FAME in B7 diesel binnen acceptabele grenzen kunnen blijven.
Bij veel tankstations aan het water ontbreekt het B7 label. Dat betekent dat veelal het FAME gehalte de 7% grens (ruim) overschrijdt, waarmee de kans groot is dat de kwaliteit onderdoet voor die van B7 diesel.

HVO voldoet aan de EN 15940 norm. Het belangrijkste verschil met fossiele diesel, die voldoet aan de EN 590 norm, is de vloeistofdichtheid. De dichtheid van pure HVO
(HVO 100) is 7% lager dan die van EN 590 diesel. HVO kan gemengd worden met fossiele diesel zodat wel aan de EN 590 dichtheidsnorm wordt voldaan. Voorbeelden zijn HVO 20 en HVO 50, die voor respectievelijk 20% en 50% uit HVO bestaan. Deze HVO producten bevatten geen FAME en zijn daarom van hoge kwaliteit.

Wat is GTL en wat is het verschil met HVO?
GTL staat voor Gas-To-Liquids. Het is een synthetische diesel, die gemaakt wordt uit aardgas en is daarom een fossiele brandstof, die niet duurzaam genoemd mag worden. GTL heeft een samenstelling die vergelijkbaar is met die van HVO 100. Deze synthetische dieselbrandstoffen verbranden schoner dan conventionele diesel en stoten daardoor bij verbranding veel minder schadelijke stoffen uit dan gewone diesel.

Kan HVO 100 gebruikt worden in alle bootmotoren?
Evenals GTL voldoet HVO 100 niet aan brandstofnorm EN590 vanwege de te lage vloeistofdichtheid. Desondanks staat Volvo Penta het gebruik ervan toe. In de handleidingen van Vetus motoren staat dat alleen EN590-brandstof mag worden gebruikt. HVO 100 voldoet daar niet aan, maar het gebruik ervan wordt gedoogd.  Yanmar was tot nu toe van mening dat gebruikers van hun motoren zonder problemen GTL en dergelijke brandstoffen kunnen gebruiken, maar dat officieel het gebruik daarvan niet is goedgekeurd omdat deze brandstoffen onvoldoende zijn getest. Vanaf januari 2022 heeft Yanmar het gebruik van HVO officieel vrijgegeven voor alle motoren tot 90 kW. Voor bestaande motoren waarin conventionele dieselbrandstof is gebruikt, beveelt Yanmar aan de brandstofslangen en de (nitril)rubber pakkingen te vervangen. Opgemerkt moet worden dat geen enkele motorenfabrikant op basis van testresultaten het gebruik van GTL of HVO 100 als schadelijk voor de motor heeft gekwalificeerd.

HVO bevat heel weinig aromatische koolwaterstof componenten. Dat is wel het geval bij de gewone diesel. Bij oudere dieselmotoren veroorzaken deze aromaten in de gewone diesel zwelling van rubber afdichtingen. Ervaring met het toepassen van de synthetische brandstof GLT of HVO 100 leert dat de gezwollen pakkingen terug krimpen naar de oorspronkelijke vorm. Hierdoor kunnen er kleine lekkages ontstaan die echter wel grote schade aan de motor kunnen veroorzaken. In oudere dieselmotoren is waakzaamheid daarom vereist. Om problemen te voorkomen is het raadzaam om alle afdichtingen van rubber die in contact komen met de brandstof te vervangen door Viton. Vanaf 2010 zijn alle motoren reeds voorzien van Viton afdichtingen.

Waarom valt het gebruik van HVO onder duurzaam en schoon varen?
Bij de verbranding van HVO wordt evenveel CO₂ uitgestoten als bij de verbranding van fossiele diesel. Deze CO₂ is echter afkomstig uit biologische grondstoffen en niet uit fossiele grondstoffen, waardoor deze uitstoot niet leidt tot de toename van de CO₂ concentratie in de atmosfeer. Bij de productie van HVO wordt nog wel gebruik gemaakt van fossiele brandstoffen. Daardoor bedraagt de uitstoot van ‘vuile’ CO₂ van fossiele oorsprong over de gehele WTW (well-to-wheels) keten maar ongeveer 10% van de uitstoot bij de verbranding van fossiele diesel (waar ook GTL toe behoort). Naast dit grote duurzaamheidsvoordeel geeft de verbranding van GTL en HVO ook veel minder schadelijke stoffen dan de verbranding van gewone diesel.

Wetenschappelijke studies en tests op de wegen hebben aangetoond dat door Neste MY Renewable Diesel (HVO 100) te tanken, de volgende vermindering in de uitstoot van schadelijke stoffen wordt gerealiseerd, vergeleken met de uitstoot bij gebruik van conventionele zwavelvrije diesel: 

• tot 33% lager niveau van fijne deeltjes
• tot 9% mindertikstofoxiden (NOx)
• tot 30% minder koolwaterstoffen (HC)
• tot 24% lagere uitstoot van koolmonoxide (CO)
• verlaagde niveaus van poly-aromatische koolwaterstoffen (PAK)

Bron: Factsheet NESTE MY Renewable Diesel

Bovendien is HVO 100 geurloos en ruik je geen uitlaatgassen, zoals bij gewone diesel en is het uitlaatgeluid minder. Dus zeker voor de wind een stuk gezonder en aangenamer varen. Ook heeft HVO 100 uitstekende koude start eigenschappen.

Wat zijn de merknamen waaronder HVO verkrijgbaar is?
De meeste HVO die op de Nederlandse markt wordt aangeboden is van de producent Neste, die HVO100 verkoopt onder de naam Neste MY Renewable Diesel. Neste levert dit product op de wegstations van verschillende maatschappijen.
Het Friese bedrijf Future Fuels brengt de Neste HVO onder de merknaam Blauwe Diesel op de markt. Naast Blauwe Diesel 100 (alleen voor de watersport) zijn ook mengproducten van HVO en B0 fossiele diesel verkrijgbaar. Zo bestaat Blauwe Diesel 30 dus voor 30% uit HVO en voor 70% uit B0 diesel.
HVO producten worden door meerdere maatschappijen geleverd. HVO Clean Diesel is een productlijn van Veenema Energy met een tankstation aan het water in Sneek. Andere voorbeelden zijn GoodFuels HVO van Gulf, Shell Renewable Diesel, OG Clean Fuels en Greenpoint Clean Fuels. Deze lijst is niet compleet en zover bekend zijn er van deze leveranciers geen tankstations aan het water.

Waar in Friesland kan ik HVO tanken?
Er zijn meerdere locaties waar je bij tankstations aan het water HVO kunt tanken.
Kijk op de website www.blauwediesel.nl/tanklocaties voor de locaties in Nederland waar Blauwe Diesel 20, 30 en 100 (watersport) verkrijgbaar is.

Hieronder een overzicht van aantal Blauwe Diesel watersportpunten in Friesland (juli 2023)

Blauwe Diesel 100

• Wester watersport Earnewald
• RFU jachtspecialist Irnsum
• Sirag Watersport Warns
• Schraa Watersport Woudsend
• Texaco Veenema Sneek
• Jachtcharter Wetterwille Terherne

Blauwe Diesel 20

• Jachthaven Langweerderwielen Boornzwaag
• De Hoek Watersport Dijken
• De Driesprong Yachtcharters Langelille
• Jachtwerf Wolvega

Kijk voor een actueel overzicht van de tanklocaties van Neste MY Renewable Diesel voor het wegtransport op de website https://www.neste.nl/neste-my-renewable-diesel/distributeurs 

Vermindert het gebruik HVO 100 en de mengproducten van HVO met fossiele B0 diesel de kans op verstopping van de brandstoffilters?
De wettelijk verplichte toevoeging van FAME aan gewone diesel veroorzaakt bij lage omgevingstemperaturen een vette substantie die filters kan verstoppen. De HVO producten bevatten geen FAME. Ook is Neste MY Renewable Diesel  winterbeveiligd tot -22 °C en lager.. Hiermee voorkom je dus problemen met verstopte brandstoffilters.

Kan ik gewone diesel en HVO diesels door elkaar gebruiken?
HVO is een drop-in brandstof, die zonder enige aanpassing kan worden getankt: puur of gemengd in elke verhouding met fossiele diesel.

Heeft HVO nog andere voordelen voor gebruik in de boot?
Een regelmatig voorkomend probleem bij het gebruik van dieselbrandstof aan boord van schepen is bacterievorming. Gebruikers van GTL en HVO 100 melden met enige regelmaat dat deze problemen zijn opgelost sinds ze zijn afgestapt van het gebruik van conventionele diesel.

Echter, bacterievorming vindt plaats op het grensvlak tussen water en dieselolie in de tank. Bacteriën houden zich op in het water, maar voeden zich met stoffen uit de dieselolie. De ene stof is misschien wat smakelijker dan de andere, maar er bestaat geen dieselbrandstof die deze voedingsstoffen niet bevat. Voorwaarde voor het optreden van bacterievorming is dus het aanwezig zijn van vrij water in de brandstoftank en niet water, dat is opgelost in de dieselbrandstof. Het is daarom van groot belang te voorkomen dat er water in de brandstoftank komt. Een veel voorkomende oorzaak in de recreatievaart is dat in de wintermaanden bij een niet volledig gevulde tank condensatie van waterdamp op de koude tankwand plaatsvindt en het gevormde water door de dieselolie naar de bodem van de tank zakt.
Bij het tanken van diesel met een hoog FAME gehalte bestaat het risico dat er veel water zit opgelost in de diesel. Bij wisselende temperatuur kan dat water vrijkomen, wat bacterievorming mogelijk kan maken.

Heeft gebruik van HVO nadelen?
Ja. Het is duurder. In 2023 kon het verschil tussen HVO 100 en Diesel B7 oplopen tot 70 cent per liter. Dat is een best wel fors prijsverschil, maar als je omrekent hoeveel liter je gebruikt op jaarbasis, dan valt het totaalbedrag wellicht mee. Als je bijvoorbeeld per jaar 500 liter diesel tankt, dan scheelt dat per jaar € 350. Daarvoor vaar je wel heel veel duurzamer en schoner en stiller.

Zijn er al vaartuigen die op HVO 100 varen?
Ja, de bekendste is het Statenjacht Friso. Yachtcharter Wetterwille en Schraa Watersport maken o.a. gebruik van Blauwe Diesel 100. Ook de vaartuigen van Rijkswaterstaat, Provincie Groningen, Rederij Kooij en Provincie Friesland varen op HVO100.

Geeft het gebruik van HVO 100 geuren, als bij een patatkraam:
Nee, HVO 100 is geurloos.

Zijn er wel voldoende restvetten/oliën uit de voedingsmiddelenindustrie om aan de vraag naar HVO te voldoen?
Er worden op dit moment nog productiefaciliteiten bijgebouwd. Dat doet men niet als er schaarste aan grondstoffen wordt verwacht.

Waar vind ik meer feiten en cijfers over HVO 100?
Kijk op: www.neste.nl/neste-my-renewable-diesel/hvo en www.blauwediesel.nl en in een uitgebreid artikel in het november 2023 nummer van het maandblad Zeilen https://www.zeilen.nl/actueel/nieuws/hvo-hernieuwbaar-alternatief-voor-diesel-met-kanttekening/

Een interessant artikel in de Volkskrant:  
https://sefff.frl/wp-content/uploads/2022/09/20220912-De-Volkskrant-Neste-artikel.pdf

Interview met Rienk Broers, voorzitter regioteam Friesland van het Watersportverbond

https://www.watersportverbond.nl/nieuws/waarom-vaart-rienk-broers-op-blauwe-diesel/